İnsülin Direnci Nedir? Belirtileri ve Sebepleri

İnsülin direnci en basit tabirle vücudumuzun şekeri enerjiye dönüştürmek ya da yağ olarak depolamakla görevli insülin hormonuna karşı duyarsızlaşması demektir.

Bu yazımızda insülin nedir, insülin direnci nedir, insülin direnci nasıl oluşur, insülin direnci nasıl kırılır sorularının cevaplarını arayacağız.

İnsülin vücudumuzdaki bir çok işlemi yöneten bir hormondur. Ancak, insülinle ilgili problemler bir çok modern hastalığın sebebini oluşturmaktadır.

Bazen hücrelerimiz insülin hormonuna gerektiği gibi tepki vermeyi durdururlar. Bu durum insülin direnci olarak adlandırılır ve oldukça yaygındır.

2002 yılında yapılan bir araştırmaya göre Amerikan nüfusunun %32.2 gibi bir bölümü insülin direnci göstermektedir. Bu durumun ülkemizde çok farklı olmadığını düşünüyorum.

Bu durum korkutucu görünüyor ancak çok basit önlemlerle insülin direnci ile başa çıkmak mümkündür.

İnsülin ve insülin direnci nedir?

İnsülin pankreas tarafından salgılanan bir hormondur. Bu hormonun temel görevi kandaki besinlerin miktarını kontrol etmektir.

Çoğu zaman kan şekeri ölçümlerinde karşımıza çıksa da vücudumuzdaki yağ miktarı ve protein metabolizmasını da etkiler.

Karbonhidrat içeren bir besin aldığımızda kanımızdaki kan şekeri oranı artar. Bu durum pankreas tarafından algılanır ve pankreas kana insülin salgılar.

İnsülin kana karışır ve hücrelerin kandaki şekeri içeri almalarını sağlar. Bu kandaki şeker oranını düşürür. İnsülin sayesindeki kandaki şeker enerji için hücrelere ya da yağ olarak depolanmak üzere kalça bel bölgesi gibi bölgelere gönderilir.

Kandaki yüksek miktardaki şeker ciddi rahatsızlıklara hatta ölüme sebep olabilecek zehirli etkiler yaratır. bu bakımdan insülin hormonunun bu görevi çok önemlidir.

Ancak bazı nedenlerden dolayı (aşağıda belirteceğiz) hücreler insülin hormonuna tepki vermeyi bırakır. Bir diğer deyişle insüline dirençli hale gelirler.

İnsülin direnci gerçekleştiğinde, pankreas durumu dengelemek ve kan şekerini düşürmek için daha da fazla insülin salgılamaya başlar. Bu durum hiperinsülin olarak da bilinen kandaki insülin miktarının aşırı artışıyla sonuçlanır.

Bu durum uzun süre devam edebilir ve sonuç olarak insülin seviyesi ve kan şekeri artar. En sonunda ise pankreas zarar görür.

Pankreasın zarar görmesiyle insülin üretimi azalır. Bu da yüksek kan şekerini en üst seviyelere çıkartır.

Kan şekeri belirli seviyenin üstüne çıktığında ise tip 2 diyabet tanısı konulur.

İnsülin direnci dünya nüfusunun yaklaşık %9 unu etkileyen bu hastalığın temel sebebidir.

İnsülin Direncinin Sebepleri?

İnsülin direncine sebep olan bir çok durum vardır. En yaygın sebeplerden bir tanesinin kandaki yağ oranının artması olduğuna inanılır.

Sayısız çalışma, kandaki serbest dolaşan yağ asitlerinin hücrelerin insüline duyarsızlaşmasına sebep olduğunu göstermektedir. Bu hücredeki yağ ve yağ asit metabolitleri insülinin iletişim yollarını tıkadığı için olabilir.

İç organların yağlanması, bel çevresindeki iç organları saran yağlar bu bakımdan çok tehlikeli görünüyor.

Bu çeşit yağlar bir çok serbest yağ asidi salgılayarak insülin direncini hızlandıran inflamatuvar hormonlarının salgılanmasına sebep olabilir.

İnsülin direnci kilolu kişilerde daha yaygındır. Ancak normal kiloda ve ya zayıf insanlar da insülin direnci gösterebilir.

İnsülin direncinin muhtemel diğer sebepleri şunlarıdr:

• Fruktoz: Eklenmiş şekerden (meyveden değil) alınan yüksek miktarlardaki fruktoz un insülin direnci ile bağlantılı olduğuna dair çalışmalar mevcuttur.
• İltihap: Aşırı oksidatif stres ve vücuttaki iltihaplanma insülin direncine yol açabilir.
• Hareketsizlik: Fiziksel aktiviteler insülin hassasiyetini artırır. Hareketsiz kalmak ise, diğer taraftan, insülin direncine sebep olur.
• Bağırsak: Bağırsaklardaki bakteri yapısının bozulmasının iltihaplanmaya sebep olarak insülin direncine sebep olduğuna dair çalışmalar mevcuttur.

Ayrıca genetik ve sosyal faktörler de insülin direncine yatkınlığı artırabilir. Bilindiği kadarıyla siyahiler, hispanik ve asyalılar insülin direncine daha yatkındırlar.

Özetlemek gerekirse, insülin direncinin asıl nedeni aşırı yeme, özellikle bel bölgesindeki yağlanmadır. Diğer sebepler ise yüksek şeker alımı, inflamasyon, hareketsizlik ve genetik faktörlerdir.

İnsülin Direncinin Belirtileri

İnsülin direncini kendi başınıza ölçmeniz pek mümkün değildir. İnsülin direnci kan testiyle anlaşılabilecek bir şeydir. Ancak doktorunuz aşağıdaki bulgulara bakarak size gerçeği söyleyebilir.

Yüksek açlık insülin düzeyi, insülin direncinize olduğuna dair güzel bir kanıttır.

HOMA-IR adı verilen bir test kan şekerinizden insülin seviyenizi ölçebilir ve sonuçlar oldukça doğrudur.

Aşırı kilolu ve ya obezseniz, bel çevrenizde yüksek oranda yağlanma varsa büyük ihtimal insülin direncine sahipsiniz.

Ayrıca acantosis nigrans denilen bir cildi durum insülin direnci için bir gösterge olabilir. Bu durumda cildinizde siyah noktalar oluşur.

Kanda düşük miktarda HDL (iyi kolesterol) ve yüksek miktarda trigliserid olması yüksek insülin direnciyle bağlantılıdır.

İnsülin direnci nasıl azaltılır?

İnsülin direnciyle ilgili en güzel şey kolayca kontrol altına alınabilmesidir. Sadece yaşam tarzınızı değiştirerek kontrol altına alabilirsiniz.

İnsülin direncini düşürmenin kanıtlanmış bazı yolları şunlardır;

• Egzersiz: İnsülin direncini kırmanın en basit yollarından biridir ve çok çabuk etkisini gösterir.
• Bel çevresindeki yağdan kurtulmak: Bel çevrenizdeki yağdan kurtulmak, özellikle karaciğer ve çevresini saran iç yağları yok etmek insülin direncini kırmaya yardımcı olabilir.
• Sigarayı bırakmak: Eğer sigara içiyorsanız, içmeyi bırakmak insülin direncini kırmaya yardımcı olabilir.
• Şeker alımını azaltmak: Eklenmiş şeker alımını azaltmaya çalışın. Şekerli içercek ve yiyecekler de buna dahil.
• Sağlıklı beslenin: Çoğunlukla işlenmemiş tüm gıdalarla beslenmeye çalışın. Kabuklu çerezler ve balık yağlarının tüketimini artırın.
• Omega-3 Yağ Asitleri: Çoğu durumda omega-3 alımı insülin direncini düşürmeye yardımcı olur. Omega-3 insülin dirençli insanlarda sık görülen kandaki trigliserid seviyesini de düşürür.
• Destekleyici gıdalar: Berberine adı verilen destekleyicilerin insülin direncini düşürdüğü gözlemlenmiştir. Magnezyum alımı da işe yarıyor.
• Uyku: Yetersiz uykunun insülin direncine sebep olduğuna dair bulgular mevcuttur. Bu yüzden uyku düzeninizi geliştirmek insülin direncine karşı işe yarayabilir.
• Stresi Azaltın: Aşırı miktarda stres altındaysanız, stres seviyenizi düşürmeye çalışın.
• Kan bağışı: Kandaki yüksek miktarda bulunan demir insülin direnciyle bağlantılıdır. Kan bağışı yapmak insülin hassasiyetini artırabilir.
• Aralıklı oruç: Aralıklı oruç denilen diyet yöntemini takip etmek de insülin direncinizi kırmaya yardımcı olabilir.