Antioksidanlar hakkında çok şey duymuş olmalısınız. Ancak çok az insan onların tam olarak ne olduğunu ve nasıl çalıştığını söyleyebilir.
Bu yazımızda antioksidan nedir, hangi besinlerde bulunur, vücudumuza etkileri nelerdir sorularının cevaplarını arayacağız.
Antioksidan Nedir?
Antioksidanlar vücuttaki serbest radikallerle savaşan moleküllerdir. Serbest radikaller ise miktarları arttığında vücuda zarar veren bileşenlerdir. Diyabet, kanser, kalp hastalıkları gibi bir çok hastalıkla ilgileri vardır.
Vücut bu serbest radikallerle savaşmak için kendi antioksidanlarına sahiptir ancak özellikle meyve sebze ve işlenmemiş gıdalar olmak üzere yiyecekler de antioksidan içerebilir. E ve C vitaminleri çok etkili antioksidanların başında gelir.
Antioksidan koruyucular yiyeceklerin raf ömrünü uzatarak yiyecek üretiminde çok önemli rol oynarlar.
Serbest Radikaller Nasıl Çalışır?
Vücudumuzda sürekli olarak serbest radikaller oluşur. Antioksidanlar olmadan bu serbest radikaller çok ciddi zararlar verir ve ölümle sonuçlanır.
Ancak serbest radikallerin insan sağlığı açısından ciddi görevleri de vardır. Örneğin, hücreler serbest radikalleri enfeksiyonlarla mücadele etmek için kullanır.
Sonuç olarak vücudumuz hem serbest radikallere hem de antioksidanlara aynı anda ihtiyaç duyar. Ancak bu ikisi dengeli bir şekilde var olmak zorundadır.
Serbest radikallerin sayısı antioksidanları geçerse oksidatif stres diye bir duruma yol açar. Uzun süreli oksidatif stres DNA yapınızın ve diğer önemli moleküllerin bozulmasına yol açar. Bazen hücrenin ölümüne bile yol açabilir.
DNA yapısının zarar görmesi kanser riskini arttırır. Bazı bilim adamlarına göre bu durum yaşlanma sürecinde de önemli bir rol oynar.
Kötü yaşam biçimi, stres ve çevresel faktörler serbest radikal ve oksidatif stresin oluşumunu hızlandırır.
- hava kirliliği
- sigara içmek
- alkol alımı
- toksinler
- yüksek kan şekeri seviyeleri
- çoklu çoklu doymamış yağ asitleri alımı
- aşırı güneş banyosu dahil radyasyon
- bakteriyel, fungal veya viral enfeksiyonlar
- aşırı demir, magnezyum, bakır veya çinko alımı
- vücudunuzda çok fazla veya çok az oksijen
- doku hasarına neden olan yoğun ve uzun süreli egzersiz
- C ve E vitaminleri gibi aşırı antioksidan alımı
- antioksidan eksikliği
Uzun süreli oksidatif stres, kardiyovasküler hastalıklar ve belirli kanser türleri gibi olumsuz sağlık sonuçları riskinin artmasına neden olur.
Antioksidan Yiyecekler
Antioksidanlar tüm canlılar hayatta kalmaları için gereklidir. Vücudunuz kendi antioksidanını üretir.
Bitkiler ve hayvanlar ve tüm diğer canlılar serbest radikallere ve oksidatif zararlara karşı kendi savunma mekanizmasına sahiptir.
Bu yüzden antioksidanlar işlenmemiş tüm hayvansal ve bitkisel gıdalarda bulunur.
Yeterli antioksidan alımı çok önemlidir. Aslında hayatınız C ve E vitaminlerinin alımına bağlıdır.
Çilek, yeşil çay, kahve ve bitter çikolata, iyi antioksidan kaynakları olduğu için ünlüdür.
Bazı araştırmalara göre, kahve Batı diyetindeki en büyük antioksidan kaynağıdır, ancak bunun nedeni kısmen ortalama bireyin o kadar fazla antioksidan bakımından zengin gıdaları yememesidir.
Et ürünleri ve balıklarda ayrıca antioksidanlar bulunur, ancak meyvelerden ve sebzelerden daha az miktarda
Antioksidanlar hem doğal hem de işlenmiş gıdaların raf ömrünü artırabilir. Bu nedenle, sıklıkla gıda katkı maddesi olarak kullanılırlar. Örneğin, C vitamini genellikle koruyucu olarak işlev görmek üzere işlenmiş gıdalara eklenir
Antioksidan Çeşitleri
Antioksidanlar, suda veya yağda çözünen olmak üzere sınıflandırılabilir.
Suda çözünen antioksidanlar, eylemlerini hücrelerin içindeki ve dışındaki sıvıda gerçekleştirirken, yağda çözünebilenler esas olarak hücre zarlarında etki eder.
Önemli antioksidanlar şunlardır:
- C vitamini Bu suda çözünür antioksidan, temel bir diyet besindir.
- E Vitamini Bu yağda çözünen antioksidan, hücre zarlarının oksidatif hasara karşı korunmasında kritik bir rol oynar.
- Flavonoidler. Bu bitki antioksidanları grubunun birçok sağlığa etkisi vardır.
Antioksidanlar olan birçok maddenin başka önemli fonksiyonları da vardır.
Dikkate değer örnekler arasında zerdeçal ve sızma zeytinyağındaki oleokanttaki curcuminoidler bulunur. Bu maddeler antioksidanlar olarak işlev görür ancak aynı zamanda güçlü bir antienflamatuar aktiviteye sahiptir.
Antioksidan takviyeler almalı mıyım?
Araştırmalar düzenli, yüksek dozda antioksidan takviyeleri almanın zararlı olabileceğini göstermektedir. Mümkünse, günlük antioksidan dozunuzu meyve ve sebzeler gibi tüm yiyeceklerden alın.
Sonuç
Yeterli antioksidan alımı, sağlıklı bir diyet için çok önemlidir, ancak bazı çalışmalar yüksek dozdaki takviyelerin zararlı olabileceğini göstermektedir.
En iyi strateji günlük doz antioksidanları meyve ve sebzeler gibi sağlıklı bitki besinlerinden almaktır.